Το ψηφοδέλτιο νίκης της Νέας Δημοκρατίας στα Γρεβενά

Η Νέα Δημοκρατία θα κερδίσει τις εκλογές της 21ης Μαΐου - θα βγει πρώτο κόμμα με διαφορά σε όλη την Επικράτεια και, ειδικά στα Γρεβενά, θα κερδίσει με άνεση την έδρα, επειδή έχει καταρτίσει ένα πολύ αξιόλογο ψηφοδέλτιο, ένα ψηφοδέλτιο νίκης. Υποψήφιοι είναι ο Γιάννης Γιάτσιος, η Λαμπρινή Κόγιου και ο Θανάσης Σταυρόπουλος και η επιλογή ανάμεσα στους τρεις αυτούς υποψηφίους είναι ένα ευχάριστο πρόβλημα για τους ψηφοφόρους.

Ο Γιάννης Γιάτσιος έχει ήδη πολλά χρόνια στην αυτοδιοίκηση - έχει διατελέσει και τοπικός αντιπεριφερειάρχης Γρεβενών και είναι εν ενεργεία περιφερειακός σύμβουλος και μέλος της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Έχει αποδείξει, κατά τη θητεία του, ότι θέλει και ξέρει να δίνει λύσεις σε προβλήματα και να τιμά το αξίωμά του βοηθώντας τον τόπο του. Σκεφθείτε πόσο θα μπορέσει να βοηθήσει, τι λύσεις να δώσει, εάν εκλεγεί στην κεντρική πολιτική σκηνή.

Η Λαμπρινή Κόγιου είναι δικηγόρος, για την οποία όλοι οι συνάδελφοί της έχουν να πουν ένα καλό λόγο - για το ήθος, αλλά και την επαγγελματική επάρκειά της. Πολύτεκνη μητέρα, η οποία παράλληλα καταφέρνει να είναι άψογη επαγγελματίας (σε μια πολύ δύσκολη δουλειά), αλλά και συνεχίζει να διευρύνει τους ορίζοντές της, ολοκληρώνοντας κύκλους απαιτητικών σπουδών, δηλαδή να βελτιώνεται διαρκώς. Γυναίκα που θα μπορεί, εάν εκλεγεί, όλη της την ενέργεια και δυναμικότητα να την στρέψει προς όφελος των Γρεβενών και να αξιοποιήσει κατά τρόπο μοναδικό τις γνώσεις που συνεχώς αποκτά.

Ο Θανάσης Σταυρόπουλος είναι ο άνθρωπος που, χωρίς να έχει κάποια δημόσια θέση, έχει δώσει λύσεις σε πολλά προβλήματα συμπολιτών μας. Πολλά δίκαια αιτήματα συνανθρώπων μας, τα οποία είχαν συναντήσει τα γνωστά γραφειοκρατικά εμπόδια, λύθηκαν με την παρέμβασή του, αποκλειστικά χάρη στην προσωπικότητα και τις γνωριμίες του. Επιπλέον, χάρη στην εκτίμηση που του έχουν πολλοί άνθρωποι στην Αθήνα, έχει κερδίσει πολλές μάχες για τα Γρεβενά. Εάν εκλεγεί, η θεσμική ιδιότητα που θα αποκτήσει θα του δώσει πολύ περισσότερες δυνατότητες για να βοηθά τους συνανθρώπους του και τον τόπο μας.

Οι τρεις αυτοί υποψήφιοι πλαισιώνονται από ένα κόμμα που κυβέρνησε τα τελευταία τέσσερα χρόνια και πέτυχε πολλά, που πλέον φαντάζουν αυτονόητα, παραθέτω μόνο ένα πολύ μικρό μέρος:

• ενίσχυσε την αμυντική θωράκιση της χώρας - για πρώτη φορά οι τουρκικές απειλές φαντάζουν τόσο κούφιες, ενώ αντιμετώπισε με απόλυτη επιτυχία τον υβριδικό μίνι-πόλεμο του 2020,
• αύξησε το διεθνές κύρος της χώρας - ο πρωθυπουργός μας και οι υπουργοί μας στο εξωτερικό δεν είναι αντικείμενο χλεύης και κοροϊδίας, αλλά αντιμετωπίζονται με σεβασμό,
• ψηφιοποίησε το κράτος - κάνουμε τόσα πράγματα πλέον με ένα κινητό τηλέφωνο, στις περισσότερες υπηρεσίες έχουμε ξεχάσει τι σημαίνει ουρά και τι σημαίνει συναλλαγή με τους υπαλλήλους,
• αύξησε τις επενδύσεις και μείωσε την ανεργία - ποιος θα φανταζόταν, το 2019, ότι θα υπήρχαν τόσες θέσεις εργασίας κενές;
• μείωσε σημαντικά τη φορολογική επιβάρυνση - ιδίως στη μεσαία τάξη, που είχε στοχοποιήσει συνειδητά ο ΣΥΡΙΖΑ,
  
• έλυσε το πρόβλημα των εκκρεμών συντάξεων - οι ασφαλισμένοι δεν μένουν πλέον εκτεθειμένοι για χρόνια χωρίς να λαμβάνουν κάποια σύνταξη.

Η επανεκλογή της Νέας Δημοκρατίας θα βελτιώσει ακόμη περισσότερο τη θέση της χώρας και θα φέρει μεγάλο μερίδιο της ανάπτυξης στα Γρεβενά. Και η παρουσία τριών άξιων υποψηφίων στο ψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας είναι εγγύηση γι' αυτό.

Πανεπιστήμιο στα Γρεβενά (μέρος 3ον - ΣΥΡΙΖΑ)

Με το ζήτημα του Πανεπιστημίου και των τμημάτων που θα μπορούσαν να λειτουργούν στα Γρεβενά έχουμε ήδη ασχοληθεί σε δύο σημειώματα (1 και 2). Έκανα και τη σχετική κουβέντα με τον Χρήστο Μίμη στον φιλόξενο Star FM 93,3. Βασική θέση που διατύπωσα είναι ότι η παρουσία πανεπιστημιακών τμημάτων στα Γρεβενά θα έχει ουσιαστικό αναπτυξιακό αποτέλεσμα μόνο αν συνδεθεί με την τοπική οικονομία και δεν συνδεθεί μόνο με την ενοικίαση διαμερισμάτων και την αύξηση της κατανάλωσης στις καφετέριες. Άλλωστε, ο ίδιος ο Πρωθυπουργός είχε κάνει αντίστοιχη αναφορά στην ομιλία του στα Γρεβενά, για τη σύνδεση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με τους παραγωγούς σκόρδου.

Σε πλήρη αντίθεση με τον Πρωθυπουργό, όμως, ο πρώην Πρωθυπουργός, ο κος. Τσίπρας, όταν αναφέρθηκε στα ζητήματα ανώτατης εκπαίδευσης κατά την παρουσία του στα Γρεβενά αγνόησε εντελώς τη μορφωτική και οικονομική τους αξία και αναφέρθηκε μόνο στην απώλεια 450 φοιτητών, εξ αιτίας της εισαγωγής της βάσης του 10 ως προϋπόθεσης εισόδου στα Πανεπιστήμια που καθιερώθηκε από την Κυβέρνηση. Η Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ κυκλοφόρησε, μάλιστα, ηλεκτρονική αφίσα με το αρκετά προκλητικό σύνθημα: Θες από έτος πανελλαδικές χωρίς ελάχιστη βάση εισαγωγής; 21 Μαΐου ψηφίζουμε ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ. Κι ενώ η αφίσα της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ αποτυπώνει ένα απολύτως λαϊκιστικό αίτημα, του οποίου η υλοποίηση πλήττει περισσότερο από οποιονδήποτε τα λαϊκά στρώματα που υποτίθεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει, η αναφορά του πρώην Πρωθυπουργού είναι, χωρίς προφανώς να το θέλει ο ίδιος, απαξιωτική και προσβλητική για τον τόπο μας.

Για ποιον λόγο είναι απαξιωτική; Επειδή ουσιαστικά ο πρώην Πρωθυπουργός μάς λέει ότι τα Γρεβενά είναι το μέρος που αξίζει να στεγάζει Πανεπιστήμια με φοιτητές μόνον όσους έχουν γράψει 3 και 4. Ότι πρέπει να αρκούμαστε στους 450 (δεν ξέρω βάσει ποιων υπολογισμών προέκυψε αυτός ο αριθμός) φοιτητές που απλώς κοιμούνται και περνούν τον χρόνο τους εδώ και όχι να επιδιώξουμε την ποιοτική αναβάθμιση του Πανεπιστημίου. Ότι δεν υπάρχει οικονομική ή πολιτιστική δραστηριότητα στα Γρεβενά που θα αναβάθμιζε η παρουσία ενός κατάλληλου πανεπιστημιακού τμήματος. Με λίγα λόγια: το μόνο που σας αξίζει, Γρεβενιώτισσες και Γρεβενιώτες, είναι να σας δώσουμε μερικούς πελάτες για καταλύματα και εστιατόρια. Δεν αξίζει να εξετάσουμε πώς το Πανεπιστήμιο θα βελτιώσει τη ζωή σας και πώς θα γίνει μοχλός για να κρατήσετε τα παιδιά σας, τα καλύτερα μυαλά σας, στον τόπο σας.

Και γιατί η κατάργηση της βάσης εισαγωγής, που ζητεί η Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ, πλήττει τους πιο φτωχούς συμπολίτες μας; Επειδή η δημόσια πανεπιστημιακή εκπαίδευση ήταν η μεγαλύτερη μορφή κοινωνικής κινητικότητας στη χώρα μας. Παιδιά φτωχών οικογενειών, με μοναδικό εφόδιο το μυαλό τους και τη θέλησή τους για μόρφωση, κατάφεραν να ξεφύγουν από τη δεινή οικονομική κατάσταση των γονέων τους και να σηκώσουν κεφάλι. Το πτυχίο που λάμβαναν ήταν το εισιτήριο για μια καλύτερη ζωή. Αν το πτυχίο γίνει κουρελόχαρτο, τότε οι άνθρωποι που προέρχονται από τα φτωχότερα στρώματα θα στερηθούν αυτό τη μοναδική ευκαιρία για να βελτιώσουν τη ζωή τους.

Εάν κάποιος εισάγεται στο Πανεπιστήμιο χωρίς να μπορεί να γράψει τη βάση των μαθημάτων που απαιτούνται για την εισαγωγή, σημαίνει ότι έχει πολύ σημαντικά γνωσιακά κενά. Αυτά είτε δεν θα μπορέσει να τα αναπληρώσει στο Πανεπιστήμιο, είτε θα τα αναπληρώσει εις βάρος των συμφοιτητών του, αυτών που έχουν διαβάσει, οι οποίοι και θα δουν το επίπεδο των σπουδών τους και την αξία των πτυχίων τους να πέφτει, χωρίς να φταίνε οι ίδιοι. Όσοι, λόγω καλής οικονομικής θέσης και διασυνδέσεων, έχουν τις γνωριμίες και τις άκρες για επαγγελματική αποκατάσταση δεν θα θιγούν και πάρα πολύ. Όσοι όμως θα στηρίζονται μόνο σε ένα βιογραφικό, στο οποίο κυριαρχεί το πτυχίο από ένα απαξιωμένο πανεπιστημιακό Τμήμα, θα δυσκολευθούν πολύ περισσότερο να βρουν τη δουλειά των ονείρων τους. Θα τους βλέπουν οι πιθανοί εργοδότες και θα λένε: «Αυτός τελείωσε ένα πανεπιστήμιο, όπου μπορούσες να μπεις και με λευκή κόλλα ή γράφοντας μόνο το όνομά σου στις πανελλαδικές εξετάσεις».

Αν αγαπάμε τη δημόσια παιδεία, αν θέλουμε να γίνει ο μοχλός για να μπορούν όσοι έχουν ταλέντο και θέληση να βελτιώσουν τη ζωή τους, πρέπει να διαφυλάττουμε ως κόρη οφθαλμού την αξία των πανεπιστημιακών πτυχίων - όσοι δεν ενοχλούνται από την απαξίωσή τους, η οποία ξεκινά από την κατάργηση των προϋποθέσεων εισαγωγής στο Πανεπιστήμιο, δεν πολυ-ενδιαφέρονται για το δημόσιο Πανεπιστήμιο. Και, αν αγαπάμε τον τόπο μας, θέλουμε ένα Πανεπιστήμιο που να μπορεί να συνδεθεί ουσιαστικά με την τοπική οικονομία και την παραγωγή.

Ο Πρωθυπουργός και ο πρώην Πρωθυπουργός έδειξαν, ο καθένας, πώς βλέπουν τον ρόλο του Πανεπιστημίου στα Γρεβενά. Η επιλογή στις εκλογές της 21ης Μαΐου είναι, μεταξύ άλλων, και μία επιλογή ανάμεσα σε Πανεπιστήμιο που καμαρώνουμε και θα απογειώσει τον τόπο μας και σε πανεπιστήμιο που απλώς γεμίζει κάποια δωμάτια.

Ιστορία (και προϊστορία) και αρχαιολογία στα Γρεβενά

Από τις πολύ θετικές ειδήσεις των τελευταίων εβδομάδων ήταν η ανακοίνωση του Αντιπεριφερειάρχη Γρεβενών κου. Φωλίνα για την ανάδειξη και την επανεκκίνηση της ανασκαφής στο Καστρί, ανάμεσα στο Πολυνέρι και την Αλατόπετρα. Με την ανασκαφή αυτή θυμηθήκαμε την Τυμφαία, σημαντική περιοχή στο Μακεδονικό Βασίλειο, από την οποία καταγόταν ο Πολυπέρχων. Από την ανασκαφή στο Καστρί, χάρη στην προσπάθεια της Ομότιμης Καθηγήτριας Κλασσικής Αρχαιολογίας στο Α.Π.Θ. κας. Στέλλας Δρούγου έχουν ήδη προκύψει οι πρώτες σχετικές επιστημονικές δημοσιεύσεις και η επανεκκίνησή της δίνει την αφορμή για να επανέλθει η συζήτηση σχετικά με την ανάδειξη και αξιοποίηση του αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής. Κινήσεις σημαντικές, όπως η συνεργασία με το Καταλανικό Ινστιτούτο Κλασσικής Αρχαιολογίας που έχει ξεκινήσει το «Πρόγραμμα Γρεβενά», έχουν οδηγήσει σε σημαντική πρόοδο στη Σαμαρίνα, με την ανάδειξη οικισμού με ευρήματα από τον 6ο αιώνα π.Χ. μέχρι και τον 7ο αιώνα π.Χ., και φυσικά στον Άγιο Γεώργιο. 

Παράλληλα, σχεδόν δεν έχουμε συνειδητοποιήσει τη μοναδική σπανιότητα που έχουν τα παλαιοντολογικά ευρήματα στη Μηλιά. Η περιοχή θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης παλαιοντολόγων από όλο τον κόσμο και το Μουσείο θα μπορούσε να είναι σημείο συγκέντρωσης και αφορμή εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για όλη τη χώρα. 

Οι περιοχές αρχαιολογικού, ανασκαφικού και ιστορικού/ εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος είναι από τις ευκαιρίες που δεν έχουν αξιοποιηθεί πλήρως στον τόπο μας. Προσπάθειες πολύ σημαντικές γίνονται, σαν αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω, και μάλιστα στην σωστή κατεύθυνση: με προσέλκυση σημαντικών επιστημόνων, ακόμη και από το εξωτερικό - και με αποτέλεσμα να αποκτήσει ο τόπος μας αναγνωρισιμότητα για τα ευρήματά του στους ειδικούς. Οι προσπάθειες του Αντιπεριφερειάρχη Γρεβενών, όπως και αυτές που προηγήθηκαν, έχουν θέσει πολύ σωστές βάσεις και έχουν δώσει τη δυνατότητα για περαιτέρω ανάδειξη του Νομού μας με βάση τους εξής άξονες:

• ακόμη μεγαλύτερη συμμετοχή εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (εσωτερικού - εξωτερικού) στις ανασκαφές
  
• πρόσκληση για διενέργεια μαθημάτων (παλαιοντολογία - αρχαιολογία) in situ
• διαφήμιση και ανάδειξη των παλαιοντολογικών/ αρχαιολογικών τοποσήμων και ευρημάτων και δυνατότητα πρόσβασης στο ευρύ κοινό
• οργάνωση διαδρομής που συνδέει τους αρχαιολογικούς χώρους
• μουσείο

Οι πρώτοι δύο άξονες είναι βασικοί, επειδή ενισχύουν και τροφοδοτούν τους άλλους τρεις:  αν τα Γρεβενά γίνουν προορισμός της επιστημονικής κοινότητας και, στη συνέχεια, ελληνικών και ξένων ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των φοιτητών τους, τα ευρήματα και τα τοπόσημα θα αναδειχθούν πολύ πιο εύκολα και πολύ πιο αποτελεσματικά και θα φέρουν και το ευρύτερο κοινό. Πολλοί έχουν παρατηρήσει ότι η κεντρική θέση των Γρεβενών σημαίνει γρήγορη πρόσβαση και σε αξιόλογες τοποθεσίες που βρίσκονται σε άλλους νομούς, λ.χ. στα Μετέωρα ή στα Ζαγοροχώρια. Όσο όμως δεν ενισχύεται η αυτοτέλεια των Γρεβενών ως τουριστικού προορισμού, όσο δεν αποτελεί το επίκεντρο της επίσκεψης μιας οικογένειας ή τουλάχιστον ένα σημαντικό μέρος αυτής, οι ενδιαφερόμενο θα πηγαίνουν κατ' ευθείαν στην Καλαμπάκα και δεν θα περνούν ή, το σημαντικότερο, δεν θα διαμένουν στα Γρεβενά.

Και στη συνέχεια θα υπάρχει ανατροφοδότηση: το ενδιαφέρον του κοινού, επιστημονικού και τουριστικού, θα φέρει περισσότερους πόρους και περισσότερο ενδιαφέρον για ανασκαφές και εξερεύνηση του ιστορικού και προϊστορικού παρελθόντος του τόπου μας. Πέραν αυτού, και ανεξάρτητα από την πιθανή τουριστική αξιοποίηση των ευρημάτων, οι ανασκαφές στο Καστρί, στον Άγιο Γεώργιο, στη Σαμαρίνα, στη Μηλιά, βοηθούν στην αυτογνωσία μας: μόνο και μόνο γι' αυτό αξίζει να ευχαριστήσουμε όσους αναδεικνύουν το παρελθόν και καταδεικνύουν την ιστορική συνέχεια από την προϊστορική εποχή ως τις ημέρες μας.

Βασιλίτσα - σύμπραξη με ιδιώτες (μέρος 2ον)

Σε συνέχεια του προηγούμενου σημειώματος, σχετικά με την προώθηση σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για τη λειτουργία του Χιονοδρομικού Κέντρου της Βασιλίτσας, χρειάζεται να δοθούν κάποιες περαιτέρω διευκρινίσεις, για να απαντηθούν και κάποια ζητήματα που τέθηκαν στον δημόσιο διάλογο.

Πρέπει να υπομνησθεί ότι το Χιονοδρομικό Κέντρο παρέχει στους χρήστες του κατά βάση ψυχαγωγικές υπηρεσίες - τη δυνατότητα άθλησης/ σκι. Δεν παρέχει κάποιο αγαθό ή υπηρεσία από αυτά που το κράτος οφείλει να διασφαλίσει στους πολίτες του (όπως η παιδεία ή η υγεία). Επομένως, δεν υπάρχει κάποιος αποχρών λόγος που να επιβάλλει τη λειτουργία του από δημόσιο φορέα. 

Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι η λειτουργία του είναι αδιάφορη για την τοπική κοινωνία, καθώς οι χρήστες του έρχονται στον τόπο μας, γνωρίζουν τον τόπο μας, ξοδεύουν στον τόπο μας (τουλάχιστον για το φαγητό και τη διαμονή του). Έχουμε κάθε συμφέρον για περισσότερους χρήστες του Χιονοδρομικού Κέντρου και, μάλιστα, με τη μεγαλύτερη δυνατή οικονομική επιφάνεια. Μιλώντας καθαρά εμπορικά, αυτή είναι ούτως ή άλλως και η επιδίωξη του όποιου φορέα έχει την ευθύνη λειτουργίας του Χιονοδρομικού Κέντρου. Κοντολογίς: την τοπική κοινωνία, εμάς δηλαδή, μας συμφέρει να λειτουργεί το Χιονοδρομικό Κέντρο αυτός που μπορεί να προσελκύσει όσο περισσότερο κόσμο μπορεί.

Το ερώτημα, στη συνέχεια, είναι απλό: περισσότερο κόσμο μπορεί να προσεγγίσει ένας δημόσιος φορέας ή ένας επιχειρηματίας του χώρου, που ξέρει πώς λειτουργούν τα χιονοδρομικά κέντρα, πώς γίνεται η διαφήμιση, ποιες υπηρεσίες έχουν ζήτηση, πώς αυτές μπορούν να πωληθούν καλύτερα (και, κατ' επέκτασιν: μας συμφέρει το Χιονοδρομικό Κέντρο να το διαχειρίζεται δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας); Δεν νομίζω να υπάρχει κάποιος που να υποστηρίζει σοβαρά ότι στο Δημόσιο υπάρχει (ή οφείλει να υπάρχει) η τεχνογνωσία για μια καθαρά εμπορική εκμετάλλευση. 

Αλλά, εκτός από την έλλειψη τεχνογνωσίας, το Δημόσιο έχει κι άλλες δυσκολίες σε μια αμιγώς εμπορική εκμετάλλευση - εάν διαπίστωνε, λ.χ., ότι υπάρχει κάποιο ενδιαφέρον στην αγορά της Θεσσαλονίκης για ένα συγκεκριμένο Σαββατοκύριακο, πόσο σύντομα θα μπορούσε να ετοιμάσει μια τοπική και περιορισμένης χρονικής διάρκειας διαφήμιση; Εάν ερχόταν ένα τουριστικό γραφείο με μια συμφωνία για ένα καλό «πακέτο» χρηστών στα όρια της off-season με μια έκπτωση στο εισιτήριο, πόσο εύκολα θα μπορούσε ένας δημόσιος φορέας να αξιοποιήσει αυτή την προσφορά; Σκεφθείτε μόνο τον δημόσιο υπάλληλο που θα υπέγραφε έγγραφο, με το οποίο τα εισιτήρια για το πακέτο αυτό θα περιείχαν έκπτωση: τι ευθύνες θα αναλάμβανε, τι κινδύνους να μηνυθεί για απιστία και παράβαση καθήκοντος, θα έπρεπε να αποδείξει σε Εισαγγελέα και σε Δικαστήριο ότι η επιλογή αυτή είναι συμφέρουσα. Δεν αναφέρομαι καν στις εργασιακές σχέσεις: για πόσο χρόνο, με ποια κριτήρια επιλογής, τη διαμεσολάβηση του ΑΣΕΠ που θα βάρυνε ένα δημόσιο φορέα κ.λπ.

Επομένως, το κύριο ερώτημα - αν μας συμφέρει να είναι δημόσιο ή «ιδιωτικό» το Χιονοδρομικό Κέντρο, απαντάται εύκολα: μας συμφέρει να είναι ιδιωτικό, πρέπει να το επιδιώκουμε και θα ωφεληθούμε όταν αυτό γίνει.

Το δεύτερο ερώτημα στον δημόσιο διάλογο είναι η ειδικότερη μορφή που θα λάβει η σύμπραξη με τον ιδιώτη. Εκεί προβάλλεται ως παράπονο ότι έγινε εν λευκώ εκχώρηση των σχετικών αρμοδιοτήτων στο ΤΑΙΠΕΔ, χωρίς να ερωτηθεί η τοπική κοινωνία. Όμως το παράπονο αυτό είναι αβάσιμο, λόγω της πολύ τεχνικής φύσης που έχει μια διαδικασία σύμπραξης με τον ιδιωτικό τομέα.

Η σύμπραξη, όπως αναφέρθηκε και στο προηγούμενο σημείωμα, μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Από την απλή εκμίσθωση μέχρι τη σύσταση εταιρείας ειδικού σκοπού με μετόχους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς (και πλειοψηφία στους ιδιωτικούς φορείς), δυνατότητα που προβλέπεται από τον βασικό νόμο περί ΣΔΙΤ (ν. 3389/2005) ή και με σύμβαση παραχώρησης, σύμφωνα με τις ειδικές διατάξεις του ν. 4413/2016. Για να ληφθεί η σχετική απόφαση πρέπει να προηγηθεί μια πρώτη έρευνα της αγοράς: με ποιες μορφές θα ενδιαφέρονταν να συμπράξουν οι πιθανοί επενδυτές. Δεν μπορεί να γίνει προκήρυξη κάποιου διαγωνισμού (ή κάποιας μίσθωσης), εάν δεν ξέρει ο φορέας που θα κάνει την προκήρυξη με ποιον τρόπο θα προσελκύσει επενδυτές. Με άλλα λόγια, η απόφαση αυτή δεν είναι πολιτική, αλλά τεχνική. 

Εξ άλλου, εντελώς τεχνική διαδικασία είναι και η πλήρης και ειλικρινής καταγραφή της σημερινής κατάστασης, η οποία θα παρουσιασθεί στους επενδυτές. Και η καταγραφή αυτή, σε σχέση με τη γνώση της αγοράς, οδηγεί στην κατάλληλη επιλογή σχήματος σύμπραξης με τον ιδιωτικό τομέα. Από την καταγραφή αυτή, για παράδειγμα, θα φανεί τι είδους επενδύσεις χρειάζονται - άμεσες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες. Θα κριθεί επίσης τι αντισταθμιστικά οφέλη μπορούν να αξιωθούν από τον επενδυτή, αλλά και τι εργαλεία χρηματοδότησης θα είναι απαραίτητα. Αντιστοίχως: τι απαιτήσεις θα έχουμε για την τεχνική και χρηματοοικονομική επάρκεια των υποψηφίων επενδυτών; Πώς θα διασφαλισθεί ότι ο επενδυτής δεν θα είναι οικονομικά αδύναμος, με κίνδυνο να παρατήσει το έργο στη μέση και να κλείσει το Χιονοδρομικό Κέντρο; Η διαμόρφωση του διαγωνιστικού πλαισίου που περιλαμβάνει όλα τα παραπάνω είναι και αυτή μια πολύ τεχνική, και όχι πολιτική, διαδικασία, που απαιτεί μεγάλη εξειδίκευση. Αν η διαγωνιστική διαδικασία διαμορφωθεί με πολιτικά και όχι αυστηρά τεχνοκρατικά κριτήρια, τότε υπάρχουν δύο κίνδυνοι: είτε να τεθούν όροι που δεν θα προσελκύσουν κανέναν επενδυτή, είτε να τεθούν όροι που δεν θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα της επένδυσης. Και τα δύο θα είναι επί ζημία της κοινωνίας και του τόπου μας.

Στην Ελλάδα δεν υπάρχει φορέας πιο εξειδικευμένος στην αναζήτηση επενδυτών και στην επιλογή και διαμόρφωση κατάλληλου διαγωνιστικού πλαισίου από το ΤΑΙΠΕΔ. Για τον λόγο αυτό πρέπει να είμαστε απολύτως ευτυχείς με την επιλογή του φορέα.

Στη συζήτηση αναφέρθηκε και ότι μπορεί να δοθεί στον επενδυτή η δυνατότητα να κτίσει και να λειτουργήσει δικό του ξενοδοχείο, κάτι που θα πλήξει τα ήδη εγκατεστημένα ξενοδοχεία. Η αντίρρηση αυτή είναι εσφαλμένη για πολλούς λόγους. Κατά πρώτον, αλίμονο εάν όλοι οι χρήστες του Χιονοδρομικού Κέντρου που θέλουν να διανυκτερεύσουν χωρούν  μόνο σε ένα ξενοδοχείο. Αυτό θα σημάνει την πλήρη αποτυχία του εγχειρήματος. Κατά δεύτερον, είναι πολύ καλύτερο να παρασχεθεί στον επενδυτή η δυνατότητα για δική του πηγή εσόδων, παρά δημόσιο χρήμα, για να κάνει την επένδυση, εάν αυτή αποδειχθεί πολύ ακριβή. Κατά τρίτον, η επιτυχημένη λειτουργία του Χιονοδρομικού Κέντρου θα φέρει τόσο περισσότερο κόσμο, που τα ξενοδοχεία της περιοχής θα έχουν πολύ μεγαλύτερο, συνολικά, όφελος, από την ενδεχόμενη απώλεια πελατείας από ένα ακόμη ξενοδοχείο που θα λειτουργήσει στην περιοχή. Ίσα-ίσα που θα καταστήσει την περιοχή ακόμη πιο ελκυστική, αφού οι χρήστες του Χιονοδρομικού Κέντρου θα ξέρουν με μεγάλη πιθανότητα ότι θα έχουν τη δυνατότητα να διανυκτερεύσουν στον τόπο μας.

Τέλος, μια ακόμη απάντηση στις κραυγές για «ξεπούλημα»: η ανάθεση της λειτουργίας του χιονοδρομικού κέντρου σε επενδυτή, είτε με τη μορφή της μίσθωσης, είτε με άλλη μορφή σύμπραξης, δεν σημαίνει την πώληση (ή απώλεια) της γης. Σημαίνει την επωφελέστερη αξιοποίησή της από φορέα που κατά τεκμήριο θα οδηγήσει σε αύξηση της επισκεψιμότητας με όλες τις ευνοϊκές συνέπειες για τον τόπο. Το μόνο που μας έφερνε η δημόσια ιδιοκτησία και λειτουργία του Χιονοδρομικού Κέντρου ήταν τα εισιτήρια - τα οποία δεν κάλυπταν πάντα τις σχετικές δαπάνες, με αποτέλεσμα συχνά ο σημερινός φορέας διαχείρισης του Κέντρου να είναι (στο παρελθόν) ελλειμματικός. Αλλά το όφελος της κοινωνίας από το Χιονοδρομικό Κέντρο δεν είναι τα εισιτήρια - είναι οι άνθρωποι που θα φάνε, θα πιουν και, κυρίως, θα γνωρίσουν και θα αγαπήσουν τον τόπο μας. Με την κατάλληλη λειτουργία του το Χιονοδρομικό Κέντρο της Βασιλίτσας μπορεί να ξαναγίνει η καλύτερη διαφήμιση του Νομού μας - και αυτή η προσδοκία μας προχωρά κατά ένα βήμα προς την πραγματοποίησή της με την πρόσφατη τροπολογία.

Χιονοδρομικό κέντρο Βασιλίτσας: επιτέλους σύμπραξη με ιδιώτες!

Φαίνεται ότι αρχίζει να υλοποιείται η εξαγγελία του Πρωθυπουργού για λειτουργία του Χιονοδρομικού Κέντρου Βασιλίτσας με Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) (ο Πρωθυπουργός δήλωσε: «Δε μπορώ να σκεφτώ τη συνέχιση του Χιονοδρομικού Κέντρου της Βασιλίτσας χωρίς ΣΔΙΤ»). Οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν είναι οι αναμενόμενες, καθώς υπάρχει η πλευρά που έσπευσε να μιλήσει για «ξεπούλημα», αλλά και οι πολίτες που λένε «επιτέλους, άργησε κιόλας!». Έχει μια σημασία ότι οι πλευρές αυτές δεν ταυτίζονται με αντίστοιχες κομματικές προελεύσεις, δηλαδή στη δημόσια και την ιδιωτική σφαίρα βρίσκονται πολιτικοί φίλοι της Κυβέρνησης που γκρινιάζουν για την ιδιωτικοποίηση, αλλά και ψηφοφόροι των κομμάτων της αντιπολίτευσης που την βλέπουν ως τη μόνη λύση.

Η σύμπραξη του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα εδώ μπορεί να λειτουργήσει με πολλές μορφές. Η πιο απλή είναι να εκμισθωθούν οι εγκαταστάσεις του Χιονοδρομικού Κέντρου για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα - μεγάλο, ώστε ο ιδιώτης που θα νοικιάσει τις εγκαταστάσεις να έχει τον χρόνο να κάνει επενδύσεις, των οποίων την αξία θα αποσβέσει κατά τη διάρκεια της μίσθωσης. Σε μια τέτοια περίπτωση το ενοίκιο μπορεί να είναι είτε ένα σταθερό ποσό, είτε ένα μέρος των κερδών, είτε ένας συνδυασμός των δύο, ενώ τίθενται και όροι για την ελάχιστη επένδυση που πρέπει να κάνει ο μισθωτής, η οποία προσδιορίζεται χρηματικά (πόσα χρήματα θα επενδύσει) και ποιοτικά/ ποσοτικά (ποιες εγκαταστάσεις θα επισκευάσει/ αναβαθμίσει ή ποιες καινούργιες θα κάνει). Οι συμβάσεις αυτές έχουν κι άλλες λεπτομέρειες, όπως, λ.χ., εάν οι δαπάνες για τις επενδύσεις θα συμψηφίζονται με το μίσθωμα, ποιος θα ελέγχει τις προδιαγραφές ασφαλείας του χιονοδρομικού κέντρου, πόσο καιρό θα λειτουργεί τον χρόνο κατ' ελάχιστον, και ενδεχομένως να περιέχουν και κάποιες προβλέψεις για αντισταθμιστικά μέτρα για την περιοχή, λ.χ. μπορεί να προβλέπεται ότι ο επενδυτής θα βελτιώσει με δικές του δαπάνες μέρος του οδικού δικτύου που δίνει πρόσβαση στο χιονοδρομικό κέντρο.

Μια δεύτερη μορφή συνεργασίας είναι η δημιουργία μιας εταιρείας ειδικού σκοπού, στην οποία ο ιδιώτης θα έχει την πλειοψηφία ή το δικαίωμα διοίκησης για ένα σημαντικό, πάλι, χρονικό διάστημα. Και εκεί τίθενται αντίστοιχες προβλέψεις με αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω, για την περίπτωση εκμίσθωσης, οι οποίες όμως δεν θα αφορούν πια το ενοίκιο (αφού δεν θα έχουμε μίσθωση), αλλά τη συμμετοχή στο εταιρικό κεφάλαιο, δηλαδή πόσα χρήματα θα βάλει ο επενδυτής και τι ποσοστό θα πάρει, το μέρισμα, δηλαδή πώς θα διανέμονται τα κέρδη από τη λειτουργία του χιονοδρομικού κέντρου, τον έλεγχο της μειοψηφίας, ο οποίος θα γίνεται με τον τρόπο που προβλέπεται για τις ανώνυμες εταιρείες κ.λπ. Μια τέτοια εταιρεία θα πρέπει να είναι διαρθρωμένη με τρόπο, ώστε να μην υπάγεται στον δημόσιο τομέα και να μην απαιτούνται οι χρονοβόρες διαδικασίες του ΑΣΕΠ για την πρόσληψη του προσωπικού, του ν. 4412/2016 για τις προμήθειες ή του δημοσίου λογιστικού (ν. 4270/2014) για τις δαπάνες και τον προϋπολογισμό.

Το νομοθετικό οπλοστάσιο που μπορεί να αξιοποιηθεί για τέτοιου είδους συμπράξεις περιλαμβάνει και τους ν. 3389/2005 (συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα) και 4413/2016 (συμβάσεις παραχώρησης). Η προκήρυξη του σχετικού διαγωνισμού πρέπει να περιέχει όρους, οι οποίοι διασφαλίζουν την εποπτεία επί της επένδυσης χωρίς, όμως, αυτή να γίνεται με τρόπο γραφειοκρατικό, αλλά και να είναι ελκυστικές για επενδυτές, επιτρέποντας τη λειτουργία της επένδυσης με όρους ιδιωτικής οικονομίας.

Γιατί θα είναι κάτι τέτοιο χρήσιμο; Επειδή ο ιδιώτης επενδυτής ξέρει πώς να συνδυάσει και να αξιοποιήσει τους παραγωγικούς του πόρους καλύτερα από το Δημόσιο - αυτή είναι η δουλειά του και πάνω σ' αυτή τη γνώση μπορεί να προσδοκά το κέρδος του. Μπορεί πολύ πιο εύκολα να προσλάβει και να αξιολογήσει ο ίδιος το προσωπικό που θα προσληφθεί, χωρίς να χρειάζεται ούτε να μπει σε συναλλαγή/ ρουσφέτι, ούτε να ακολουθήσει μια μακρόσυρτη διαδικασία μέσω ΑΣΕΠ. Μπορεί να διαφημίσει το χιονοδρομικό κέντρο με αποκλειστικό κριτήριο την αποτελεσματικότητα της διαφήμισης. Μπορεί να κρίνει καλύτερα την επένδυση που πρέπει να γίνει και να βρει τον καλύτερο προμηθευτή στη σχέση κόστους/ ποιότητας, κάτι που είναι πολύ δύσκολο με τη διαδικασία των δημόσιων προμηθειών. Μπορεί να διαγνώσει καλύτερα τις ανάγκες της αγοράς και, στη συγκεκριμένη περίπτωση, το κοινό στο οποίο μπορεί να απευθύνεται και το οικονομικό του προφίλ, ώστε να προσαρμόσει αντιστοίχως και τις υπηρεσίες του. Επίσης, μπορεί να βρει τα χρήματα που απαιτούνται για να γίνουν σημαντικές επενδύσεις, που θα δώσουν μια φρέσκια πνοή στο χιονοδρομικό κέντρο, ένα νέο χαρακτήρα. Κυρίως, όμως, η επιτυχία ή αποτυχία της επενδυτικής προσπάθειας του ιδιώτη θα έχει άμεσο οικονομικό αντίκτυπο στον ίδιο και δεν θα έχει κανένα περιθώριο αδιαφορίας για αστοχίες ή ελλείψεις ή κακή εικόνα του χιονοδρομικού κέντρου προς τους επισκέπτες και τους τρίτους - και αυτά δεν είναι θεωρία απλώς, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις ιδιωτικοποιήσεων έχουμε δει κατακόρυφη αύξηση στο επίπεδο των υπηρεσιών που παρέχονται.

Και εμείς; Ο Δήμος, το Κράτος; Τι θα χάσουμε; Δεν είναι ξεπούλημα αυτό; Την ερώτηση αυτή μου απηύθηνε, πολύ εύστοχα, ο Χρήστος Μίμης στη συνέντευξη που μου πήρε για τον Star-FM. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό ξεκινά από το τι είναι αυτό που δεν θα κερδίσει πλέον το Δημόσιο: στην πραγματικότητα, το μόνο που παραχωρούμε είναι τα εισιτήρια και το κέρδος από αυτά. Όμως αυτό που μας ενδιαφέρει στο χιονοδρομικό κέντρο δεν είναι να εισπράττουμε εισιτήρια, δεν είναι αυτή η δουλειά ούτε του Κράτους, ούτε της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτό που έχει σημασία είναι να προσελκύει το χιονοδρομικό κέντρο κόσμο στην περιοχή μας. Ο κόσμος αυτός θα κοιμηθεί στα ξενοδοχεία μας, θα φάει στα εστιατόριά μας, θα εξυπηρετηθεί από τις επιχειρήσεις μας, θα γνωρίσει τον τόπο μας. Αυτό το κέρδος μένει σ' εμάς, μένει στον τόπο. 

Και εκεί ακριβώς τοποθετείται το τελικό ερώτημα: η περιοχή μας συνολικά πώς ωφελείται; Με τη διαχείριση του χιονοδρομικού κέντρου από κρατικό φορέα; Ή με τη σύμπραξη με την αγορά; Αν την ωφέλεια μας την φέρει ένας ιδιώτης (όπως δείχνει η πράξη ότι γίνεται), καλώς να μας έλθει!

Δυνατότητες στον πρωτογενή τομέα

Κάποτε στα Γρεβενά έβοσκαν πάνω από ένα εκατομμύριο (1.000.000) πρόβατα. Κάποτε ο Τσάνταλης αγόραζε τα σταφύλια από τα αμπέλια στους Μαυραναίους, το Μαυρονόρος και το Κοσμάτι. Σήμερα γρεβενιώτικα προϊόντα, όπως φακές και ρεβύθια, βρίσκονται σε όλη την Ελλάδα. Τα τυριά της περιοχής μας είναι από τα καλύτερα, το κρέας που παράγεται εξαιρετικό. Αγρότες και κτηνοτρόφοι με πραγματικό μεράκι παράγουν προϊόντα αξιοζήλευτα, που θα έπρεπε να βάλουν τα Γρεβενά στον χάρτη. Ενώ πολλοί καταναλωτές στην Ελλάδα αγοράζουν γρεβενιώτικο προϊόν ξέρουν ότι θα είναι υψηλής ποιότητας, δεν έχουμε προχωρήσει στο επόμενο στάδιο, να αναζητούν οι καταναλωτές ενεργητικά κάτι που να προέρχεται από τα Γρεβενά. Πώς θα μπορούσε αυτό να αλλάξει; Με τεχνική εξειδίκευση, αξιοποίηση των παραγωγικών δυνατοτήτων  της περιοχής και ιδίως των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων και τυποποίηση.

Η τεχνική εξειδίκευση ενισχύεται είτε από τη λειτουργία τεχνικών/ επαγγελματικών σχολών, είτε από τη μαθητεία σε επιχειρήσεις που έχουν ήδη διακριθεί στον κλάδο. Σε επίπεδο επαγγελματικών σχολών, θα βοηθούσε η παρουσία και η διασύνδεση με τις επιχειρήσεις σχολών που έχουν ως αντικείμενο την τυροκομία ή την αμπελουργία/ οινοτεχνία, ενώ η λειτουργία υγιών επιχειρήσεων στους κλάδους αυτούς θα έφερνε πίσω και συμπατριώτες μας που έχουν δουλέψει για τις μεγαλύτερες και καλύτερες επιχειρήσεις γαλακτομικών προϊόντων ή οινοποιΐων στην Ελλάδα και την αξιοποίηση της τεχνογνωσίας τους.

Οι παραγωγικές δυνατότητες της περιοχής είναι σε μεγάλο βαθμό παραμελημένες. Δυνατότητες καλλιέργειας σε ορεινούς ή ημιορεινούς όγκους έχουν σε μεγάλο βαθμό παραβλεφθεί. Ιδίως τα οπωροφόρα δένδρα καλλιεργούμενα σε υψόμετρα θα έχουν διαφορετικό χρόνο συγκομιδής των καρπών τους, σε σχέση με τους αντίστοιχους στην υπόλοιπη χώρα, με αποτέλεσμα μέσα στο χρόνο να κατέχουν σχεδόν μονοπωλιακή θέση στην αγορά σε όλη την Ελλάδα. Σε πολλές περιπτώσεις πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο αναδασμών ή συνεταιριστικής δημιουργίας μεγάλων αγροτικών μονάδων, ώστε η καλλιέργεια να ομογενοποιείται και να εξασφαλίζονται σημαντικές οικονομίες κλίμακος, που θα μειώνουν το κόστος.

Τέλος, ένα βασικό συγκριτικό πλεονέκτημα που έχουμε και δεν αξιοποιούμε είναι το νερό: έχουμε τη δυνατότητα να αρδεύσουμε κάθε στρέμμα καλλιεργήσιμης γης στον νομό μας, ειδικά στις πεδινές περιοχές. Το Ταμείο Ανάκαμψης περιέχει σημαντικά κονδύλια για εγγειοβελτιωτικά έργα, τα οποία είναι σημαντικό να αξιοποιηθούν. Η αξία και οι παραγωγικές δυνατότητες της γης μπορούν να πολλαπλασιασθούν. 

Όλα τα παραπάνω, όμως, πρέπει να συνδυάζονται και με εξωστρέφεια. Στη Zootechnia που λήγει σήμερα η παρουσία επιχειρήσεων από τον τόπο μας είναι ελάχιστη. Δεν αρκεί να παράγουμε καλά προϊόντα, πρέπει να το δείχνουμε κιόλας. Τα προϊόντα του τόπου μας είναι τόσο καλά, και μπορούν να γίνουν ακόμη καλύτερα, που η προβολή τους θα πολλαπλασιάσει την οικονομική τους αξία σε βαθμό που δεν φανταζόμαστε. Σ' αυτό παίζει σημαντικό ρόλο και η τυποποίηση - η οποία θα οδηγήσει όχι μόνο σε προϊόντα περισσότερο εμφανίσιμα και αναγνωρίσιμα, αλλά και στη διασφάλιση της ποιότητάς τους.

Είναι απολύτως εφικτό να χτίσουμε ένα καλό όνομα στα προϊόντα του πρωτογενούς τομέα, με δεδομένο ότι ήδη πρωτοπόρες επιχειρήσεις του τόπου μας τιμούν την περιοχή με την ποιότητα των προϊόντων τους. Έχουμε πολύ καλά παραδείγματα και πρακτικές να ακολουθήσουμε και από την υπόλοιπη Ελλάδα, αλλά και από τον τόπο μας.

Βιομηχανική περιοχή στα Γρεβενά: ιστορία και προοπτικές

Η ιδέα της βιομηχανικής περιοχής στα Γρεβενά είχε γίνει δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό κάπου στα τέλη της δεκαετίας του 2000. Ένα σημαντικό όργανο σχεδιασμού και προσέγγισης μονάδων του δευτερογενούς τομέα είχε αναγγελθεί και, χωρίς περισσότερη σκέψη, πολλοί πίστεψαν ότι ξαφνικά σε μία γωνία των Γρεβενών θα φυτρώσουν βιομηχανίες που θα φέρουν ανάπτυξη και θέσεις απασχόλησης.

Από την αναγγελία μέχρι σήμερα συστάθηκε νομικό πρόσωπο (από την τότε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση) και έγινε επιλογή του χώρου, που άλλαξε δυο-τρεις φορές. Επίσης, έγιναν ή πήγαν να γίνουν αναθέσεις για τις μελέτες που απαιτούνται για την πολεοδόμηση και τα δίκτυα υποδομής της βιομηχανικής περιοχής. Πέρασαν όμως πολλά χρόνια και δεν υπήρξε καμία ουσιαστική πρόοδος. Τελικά, αυτό το εργαλείο δεν αξιοποιήθηκε για την περιοχή μας.

Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα, όμως, η συζήτηση για τη βιομηχανική περιοχή γινόταν χωρίς τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων: δεν διερευνήθηκε ποτέ ποιες επιχειρήσεις θα ήθελαν να εγκατασταθούν. Θα σχεδιάζονταν εγκαταστάσεις και υποδομές, πρόνοιες για την προστασία του περιβάλλοντος που θα οδηγούσαν σε περιβαλλοντική αδειοδότηση, χωρίς να είναι γνωστό τι είδους επιχειρήσεις επρόκειτο να εγκατασταθούν στη βιομηχανική περιοχή. Επίσης, δεν ήταν σαφές εάν η βιομηχανική περιοχή θα είχε κάποιον εξειδικευμένο χαρακτήρα.

Ευκαιρία είναι να μπουν τα πράγματα σε μια σειρά: για να γίνει μια βιομηχανική περιοχή πρέπει να έχουμε μια πρώτη ιδέα της έκτασης, στην οποία θα γίνει, και του χαρακτήρα που επιθυμούμε να αποκτήσει. Ο χαρακτήρας αυτός μπορεί να συνδέεται και με εκπαιδευτικά ιδρύματα της περιοχής, τα οποία μπορούν να συνδέσουν την εκπαίδευση που παρέχουν με την παραγωγή στη βιομηχανική περιοχή. Αφού γίνει ένας πρώτος, υποτυπώδης σχεδιασμός, γίνεται διερεύνηση άτυπη, σε πρώτη φάση, για να βρεθεί εάν και ποιες βιομηχανίες θα ενδιαφέρονταν να εγκατασταθούν στη βιομηχανική περιοχή - και, εάν όχι, γιατί: θεωρούν ότι η περιοχή δεν παρέχει σ' αυτές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ότι η συγκεκριμένη έκταση δεν ταιριάζει; Από την αρχική αυτή διερεύνηση σίγουρα θα εμπλουτισθεί ο σχεδιασμός.

Οι επιχειρήσεις θέλουν βιομηχανικά πάρκα για πολλούς λόγους. Ο συντελεστής δόμησης με τον καινούργιο νόμο μπορεί να είναι μέχρι 2 για τις βιομηχανικές χρήσεις, όταν για την εκτός σχεδίου δόμηση είναι 0,6. Δίκτυα και υποδομές είναι έτοιμα (εδώ έχει σημασία να πρόκειται για δίκτυα και υποδομές συμβατά με τις επιχειρήσεις που θα εγκατασταθούν, άρα χρειάζεται να γίνει η σχετική προκαταρκτική έρευνα). Λύματα και ρύποι αντιμετωπίζονται με οργανωμένο τρόπο, η περιβαλλοντική αδειοδότηση του βιομηχανικού πάρκου καλύπτει μεγάλο μέρος αυτής που θα λάβει η μεμονωμένη επιχείρηση κι έτσι το κόστος περιβαλλοντικής συμμόρφωσης είναι σημαντικά μικρότερο. Η λειτουργία συναφών επιχειρήσεων, η σύνδεση με την πανεπιστημιακή εκπαίδευση, επιτρέπουν σε ένα βιομηχανικό πάρκο να γίνει πυρήνας καινοτομίας που ωφελεί όλες τις επιχειρήσεις που βρίσκονται εντός αυτού.

Έχει σημασία να επισημανθεί ότι η ανάπτυξη ενός Επιχειρηματικού Πάρκου (έτσι ονομάζονται πλέον οι βιομηχανικές περιοχές) ανατίθεται σε ειδικό σχήμα, που ονομάζεται Εταιρεία Ανάπτυξης και Διαχείρισης Επιχειρηματικού Πάρκου (Ε.Α.Δ.Ε.Π.). Στο σχήμα αυτό μπορούν να μετέχουν δημόσιοι φορείς (ιδίως η αυτοδιοίκηση) και ιδιωτικοί φορείς. Εάν η διερεύνηση που έχει προηγηθεί καταδείξει ότι υπάρχουν επιχειρήσεις με πολύ σοβαρό ενδιαφέρον για την εγκατάστασή τους στο επιχειρηματικό πάρκο, μπορούν να προσκληθούν και να συμμετάσχουν στο μετοχικό κεφάλαιο της αντίστοιχης Ε.Α.Δ.Ε.Π. - με τον τρόπο αυτό και ενισχύουν κεφαλαιακά την εταιρεία, άρα και τη διαδικασία ίδρυσης της βιομηχανικής περιοχής, προσδίδουν συγκεκριμένο χαρακτήρα στη βιομηχανική περιοχή, με αποτέλεσμα οι υποδομές της να προσαρμοσθούν αναλόγως. Ξέρουμε, δηλαδή, για τι είδους βιομηχανική περιοχή (ή άλλης μορφής επιχειρηματικό πάρκο) μιλάμε. Ακόμη πιο σημαντικό: προσελκύουν και άλλες επιχειρήσεις, επειδή το εγχείρημα αποκτά πλέον μεγαλύτερη σοβαρότητα και κύρος, αφού βρίσκονται επιχειρήσεις που δεσμεύουν τα κεφάλαιά τους.

Σε τι θα μπορούσε να «εξειδικεύεται» η βιομηχανική περιοχή στα Γρεβενά; Υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές - πιο προφανείς είναι οι δραστηριότητες που σχετίζονται με την τυποποίηση της πρωτογενούς παραγωγής της περιοχής ή τις εξορυκτικές δραστηριότητες και την παραγωγή ενέργειας. Ακόμη και ο πρώτος σχεδιασμός που αναφέρθηκε παραπάνω πρέπει να γίνει μετά από μια πρώτη διερεύνηση των αναγκών των επιχειρήσεων σε σχέση με τα πλεονεκτήματα της περιοχής. Ίσως όμως μπορεί να γίνει στόχευση και σε κάτι διαφορετικό, όπως στην υψηλή τεχνολογία.

Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί και ένα άλλο πλεονέκτημα που μπορεί να έχει μια βιομηχανική περιοχή στα Γρεβενά με εξειδικευμένο χαρακτήρα: τη χρονική προτεραιότητα. Εάν δημιουργηθεί, πρώτο στη Δυτική Μακεδονία, ένα επιχειρηματικό πάρκο στα Γρεβενά με εξειδικευμένο αντικείμενο (σε αντιδιαστολή με τη γενικού χαρακτήρα βιομηχανική περιοχή της Κοζάνης, επί παραδείγματι), θα έχει τουλάχιστον στην αρχή μονοπωλιακό χαρακτήρα. Επομένως, θα προσελκύσει επιχειρήσεις που αλλιώς θα πήγαιναν σε άλλο χώρο, με περισσότερο πληθυσμό, σε περίπτωση που λειτουργούσαν ταυτοχρόνως και άλλες βιομηχανικές περιοχές. Αντιστρόφως: εάν προλάβει η Καστοριά ή η Φλώρινα ή η Κοζάνη να κάνουν μια εξειδικευμένη βιομηχανική περιοχή, θα είναι πολύ δύσκολο στη συνέχεια για την περιοχή μας να αναπτύξει την αντίστοιχη.

Εν κατακλείδι - το βιομηχανικό πάρκο είναι ένα εργαλείο που μπορεί να φέρει επανάσταση στην παραγωγή της περιοχής. Για τον σχεδιασμό του απαιτείται να διερευνηθούν τα ειδικά χαρακτηριστικά της οικονομίας της περιοχής σε συνδυασμό με την πρόθεση των επιχειρήσεων - χωρίς επιχειρήσεις πρόθυμες να εγκατασταθούν, το επιχειρηματικό πάρκο δεν έχει νόημα. Οι επιχειρήσεις μπορούν (και ίσως πρέπει) να προσκληθούν να συμπράξουν στο σχήμα που θα συστήσει και θα λειτουργήσει το βιομηχανικό πάρκο. Θα έχει ιδιαίτερη αξία η εξειδίκευση του αντικειμένου του βιομηχανικού πάρκου. Και πρέπει να το κάνουμε πρώτοι!

Πανεπιστήμιο στα Γρεβενά! (μέρος 2ον)

Στο προηγούμενο σημείωμα αναφέρθηκα στα Τμήματα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, τα οποία θα έδιναν σημαντική υπεραξία στα Γρεβενά. Αν όμως είχαμε την επιλογή να προσθέσουμε και δύο τμήματα που δεν διαθέτει αυτή τη στιγμή το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, ποια θα μπορούσαν να ωθήσουν μπροστά την περιοχή μας και με ποιον τρόπο;

Μία πρώτη απάντηση είναι προφανής: ένα τμήμα Γεωπονίας και (κυρίως) Δασοπονίας. Η ποιοτική αναβάθμιση του πρωτογενούς μας τομέα περνά μέσα από την ανάπτυξη των γνώσεων που σχετίζονται με την εκμετάλλευση της γης. Νέες, πρωτοπόρες καλλιέργειες, καλύτερος συσχετισμός μεταξύ του εδάφους και της δυνητικής παραγωγής, μεγιστοποίηση της παραγωγής με τρόπους που σέβονται τη φύση και πάντα καταλήγουν σε καλύτερα αγροτικά προϊόντα, εκμετάλλευση των ιδιαιτεροτήτων του νομού (λ.χ. του υψομέτρου, που επιτρέπει εποχικές καλλιέργειες και παραγωγή σε διαφορετικά σημεία μέσα στη χρονιά, σε σχέση με αντίστοιχες παραγωγές στην υπόλοιπη Ελλάδα). Μία δυναμική γενιά γεωπόνων μπορεί να βοηθήσει τους Γρεβενιώτες παραγωγούς να βρουν και να αξιοποιήσουν όλα τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που έχουν.

Ο δασικός πλούτος των Γρεβενών επίσης παραμένει τραγικά ανεκμετάλλευτος. Από τη δυνατότητα για (λελογισμένη) υλοτομία μέχρι την αξιοποίησή του για καλλιέργειες, οι οποίες είναι συμβατές με το δασικό χαρακτήρα και μπορούν να βελτιώσουν την οικολογική τους σταθερότητα - οι σύγχρονες προκλήσεις της δασοπονίας, που καταγράφονται σ' αυτό το πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Καθηγητή του Α.Π.Θ. Θεοχάρη Ζάγκα είναι, ειδικά στο αναπτυξιακό τους σκέλος, απολύτως επίκαιρες και για τον νομό μας. Οι φοιτητές δασοπονίας δεν θα βρουν καλύτερο μέρος από τα δάση του νομού μας, για να βιώσουν τα όσα διδάσκονται θεωρητικά, αλλά και να συμβάλουν οι ίδιοι (ως φοιτητές σήμερα και ως εξειδικευμένοι επαγγελματίες αύριο) με καινοτόμες προτάσεις και λύσεις.

Δεύτερο τμήμα που θα είχε νόημα να λειτουργήσει στα Γρεβενά θα ήταν ένα τμήμα Φυσικής Αγωγής. Όχι μόνο επειδή από τα μέρη μας κατάγεται ένας σημαντικός Ολυμπιονίκης, αλλά επειδή το πάθος των Γρεβενιωτών για τον αθλητισμό είναι μοναδικό. Χθες, στον αγώνα μπάσκετ του Πρωτέα Γρεβενών με τον Φίλιππο Βέροιας, το κλειστό γυμναστήριο ήταν γεμάτο με κόσμο που υποστήριζε την ομάδα της πόλης μας. Υποδειγματική κερκίδα, υποστήριξη χωρίς κανένα υβριστικό σύνθημα, με κόσμιο και πολιτισμένο τρόπο, αλλά και με την ένταση που δικαιολογούσε ένας αγώνας. Φίλαθλοι, όχι οπαδοί, κάτι που πολύ σπάνια θα δει κανείς σε οποιαδήποτε άλλη περιοχή της χώρας, όπου ο κανόνας είναι ο φανατισμός και η έλλειψη σεβασμού στους αντιπάλους, αλλά και στα παιδιά που είναι στις κερκίδες. Ακολούθησε ο αγώνας γυναικείου βόλεϊ του Γ.Σ. Γρεβενών με την Κοζάνη. Το επίπεδο του αγώνα ήταν υψηλό, δείχνοντας το μεράκι των μελών της ομάδας και του προπονητή. Ο αθλητισμός είναι μια σημαντική διέξοδος για τη νεολαία (μέσω του αθλητισμού η μητέρα μου, Μαριάνθη Μπέλλου, βγήκε, ουσιαστικά, για πρώτη φορά από τα Γρεβενά, για να αγωνισθεί σε περιφερειακούς αγώνες στα Ιωάννινα, όπου αναδείχθηκε πρωταθλήτρια στο άλμα εις μήκος, και στη συνέχεια στην Αθήνα, στους πανελλήνιους αγώνες), ενισχύει την υγεία, την ευγενή άμιλλα, και, όπως δείχνει κάθε εβδομάδα η συμπεριφορά των φιλάθλων στα γήπεδα της πόλης μας, τον αλληλοσεβασμό.

Αλλά η εκπαίδευση δεν είναι μόνο πανεπιστημιακή - είναι και τεχνική. Μια μορφή τεχνικής εκπαίδευσης που είναι παραγνωρισμένη, επειδή λίγοι μπορούν να εκτιμήσουν τα πραγματικά της πλεονεκτήματα, είναι αυτή που παρέχεται από τις Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑ.Σ.) της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (Δ.ΥΠ.Α., τέως Ο.Α.Ε.Δ.). Η εκπαίδευση αυτή πάντοτε συνδυάζεται με πρακτική άσκηση στις επιχειρήσεις της περιοχής. Η λειτουργία μιας τέτοιας σχολής στα Γρεβενά, με το κατάλληλο αντικείμενο, θα μπορούσε να έχει πολλαπλό όφελος, επειδή θα εκπαίδευε παιδιά που θα μπορούσαν να μείνουν εδώ και θα ενίσχυε τις επιχειρήσεις σε τεχνογνωσία. Μια σχολή τυροκομίας/ γαλακτοκομίας θα ταίριαζε απολύτως με το παραγωγικό μοντέλο της περιοχής και θα ενίσχυε από πολλές απόψεις την κτηνοτροφία. Θα οδηγούσε σε προϊόντα ποιοτικά, ανταγωνιστικά, και σε κτηνοτροφικές επιχειρήσεις που θα πόνταραν σ' αυτή την εξειδίκευση και θα προσελάμβαναν και θα διατηρούσαν στα Γρεβενά αυτό το εξειδικευμένο προσωπικό. Με τη σειρά του, το προσωπικό αυτό θα γινόταν μαγνήτης για περισσότερες επενδύσεις, άρα περισσότερες θέσεις εργασίας και μεγαλύτερη και καλύτερη παραγωγή - περισσότερο πλούτο στην περιοχή και όλα τα συναφή.

Είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε κάθε φορά τι διεκδικούμε και τι ευχόμαστε. Η παρουσία των κατάλληλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στα Γρεβενά, με αντικείμενο προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες, τις ανάγκες και τα φυσικά πλεονεκτήματα της οικονομίας μας, είναι καταλύτης για την ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τον πλούτο και την προκοπή του τόπου.

Πανεπιστήμιο στα Γρεβενά!

Η συζήτηση γύρω από το Στρατόπεδο και τη λειτουργία του ως Σημείου Υποδοχής Οπλιτών ήταν ενδεικτική των αδυναμιών της οικονομίας των Γρεβενών: η στέρηση της τοπικής οικονομίας από τους πόρους που σχετίζονται με την παραμονή του στρατοπέδου είναι τόσο σημαντική, που δικαιολογεί την κινητοποίηση όλων των τοπικών δυνάμεων για την αποτροπή της κατάργησης του Σημείου Υποδοχής Οπλιτών. Έτσι όμως παραδεχόμαστε ότι η οικονομία μας δεν έχει μεγαλύτερη προοπτική: εξαρτάται από κάτι εντελώς συγκυριακό και έξω από τις δυνάμεις μας.

Άριστα κάνουμε, προφανώς, και διεκδικούμε την παραμονή του στρατοπέδου. Αλλά χρειάζεται η στροφή σε διεκδικήσεις με περισσότερο αναπτυξιακό χαρακτήρα - και ένα ενδεικτικό παράδειγμα είναι το Πανεπιστήμιο. Ο αναπτυξιακός χαρακτήρας του Πανεπιστημίου δεν περιορίζεται στα σπίτια που θα νοικιάσουν οι φοιτητές ή στους καφέδες που θα πιουν: άλλωστε, έχουμε ήδη την παρουσία των Τμημάτων Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στα Γρεβενά. Το Πανεπιστήμιο έχει αναπτυξιακό χαρακτήρα, όταν συνδέεται με τις τοπικές ανάγκες και, κυρίως, με τις τοπικές αναπτυξιακές προοπτικές. Δύο χαρακτηριστικές είναι οι εξορυκτικές δραστηριότητες (λ.χ. εξόρυξη χρωμίτη και ατταπουλγίτη) και η προγραμματισμένη (και μηδέποτε υλοποιηθείσα) ανάπτυξη βιομηχανικής ζώνης ή η δημιουργία κέντρων logistics, ιδίως με την ολοκλήρωση της Ε-65, στη ζεύξη της με την Εγνατία. Η παρουσία σχετικών πανεπιστημιακών τμημάτων θα δρούσε ως καταλύτης για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων αυτών.

Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας διαθέτει Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων και Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων. Και τα δύο θα ταίριαζαν θαυμάσια στα Γρεβενά. Η πιιθανότητα της σύμπραξής τους με επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις εξορύξεις ή στις δραστηριότητες της βιομηχανικής περιοχής θα οδηγήσει τις επιχειρήσεις αυτές να προτιμήσουν τα Γρεβενά για την εγκατάστασή τους. Επίσης, θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας υψηλής ειδίκευσης (και αμοιβών) που σχετίζονται και θα τροφοδοτούνται από τα πανεπιστημιακά τμήματα - έτσι, τα ίδια τα τμήματα θα καταστούν πολύ ελκυστικά για τους φοιτητές. Θα είναι τα πρώτα τμήματα στο μηχανογραφικό δελτίο και θα εισάγονται οι καλύτεροι υποψήφιοι, επειδή θα προσβλέπουν σε άμεση επαγγελματική αποκατάσταση με υψηλό μισθό στον ιδιωτικό τομέα. Δεν χρειάζεται να αναφερθεί ότι τα καλύτερα μυαλά της περιοχής μας θα έχουν ένα σοβαρό λόγο να μη φύγουν και να επιστρέψουν στην περιοχή.

Η «διεκδίκηση» των Τμημάτων αυτών δεν θα γίνει με όρους «αγωνιστικούς» ή πολιτικάντικους. Στο πλαίσιο σχεδιασμού, με κύριο στοιχείο τη σύμπραξη με την αγορά, θα είναι σαφές στη διοίκηση του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας ότι η αναβάθμισή του περνά μόνο μέσα από την αξιοποίηση των τοπικών δυνατοτήτων των Γρεβενών. Εάν βρεθούν οι επιχειρήσεις που θα εκδηλώσουν ενδιαφέρον για τη σύμπραξη με το Πανεπιστήμιο, εν όψει πιθανής λειτουργίας Τμημάτων του στα Γρεβενά, το επιχείρημα προς τις πρυτανικές αρχές αλλά και προς το Υπουργείο Παιδείας θα είναι ακλόνητο. Εάν αυτό συνδυασθεί και με επιτάχυνση της διαδικασίας για τη δημιουργία βιομηχανικού πάρκου, όλη η διαδικασία συνδυαστικά μπορεί να τρέξει πιο γρήγορα, ενώ ακόμη ταχύτερη θα είναι η συνεννόηση με μεταλλευτικές και εξορυκτικές επιχειρήσεις. Ειδικά ως προς τον σχεδιασμό προϊόντων και συστημάτων, η τυποποίηση των καταπληκτικών αγροτικών προϊόντων που παράγονται στην περιοχή θα αυξήσει σημαντικά τις δυνατότητες για την προώθησή τους εντός και εκτός συνόρων, δηλαδή θα λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής και για την πρωτογενή παραγωγή.

Δεν χρειάζεται να αναφέρω ότι η ανάπτυξη της πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής που θα φέρει μια τέτοια εξέλιξη θα συμπαρασύρει και άλλα επαγγέλματα: από δικηγόρους και λογιστές μέχρι μαγαζάτορες. Μάλιστα, η αναβάθμιση θα είναι και ποιοτική: οι δικηγόροι και οι λογιστές θα ασχολούνται πια με μεγάλες επιχειρήσεις που θα έχουν πολύ πιο περίπλοκα ζητήματα να αντιμετωπίσουν και θα πληρώνουν καλύτερα γι' αυτό. Οι άλλοι επαγγελματίες θα αντιμετωπίζουν ανθρώπους με μεγαλύτερο εισόδημα. Οι ευμενείς συνέπειες στην πολιτιστική δραστηριότητα είναι, νομίζω, αυτονόητες.

Καλό, λοιπόν, το Στρατόπεδο. Αλλά αν θέλουμε ένα καταλύτη για να σπρώξουμε ουσιαστικά την τοπική οικονομία, για να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας, με υψηλές αμοιβές, και να φέρουμε τα καλύτερα μυαλά μας πίσω, πρέπει να στραφούμε προς το Πανεπιστήμιο, τα Τμήματά του που έχουν συνέργειες με την τοπική οικονομία, και να βρούμε το σχέδιο, βάσει του οποίου θα καταφέρουμε να το φέρουμε στην περιοχή μας.

Η πόλη που μπορεί να μας ξανακερδίσει

Την Πρωτοχρονιά η ιστοσελίδα grevenamedia.gr δημοσίευσε την παρακάτω επιστολή αναγνώστριας (παρατίθεται με αυτούσια τη σύνταξη και ορθογραφία):

 Από συμπολίτισσα μας λάβαμε το παρακάτω κείμενο:

Όποιος ζει στα Γρεβενά τα τελευταία χρόνια βλέπει πολύ καθαρά ότι κάτι δεν πάει καλά… 

Ζω στα Γρεβενά πολλά χρόνια και νοιάζομαι για αυτόν τον τόπο.

Εχει καταντήσει μια πόλη δημοσίων υπαλλήλων και συνταξιούχων πλέον. Μια πόλη η οποία σβήνει…μην πω έχει ήδη σβήσει…

Δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας…

Δεν υπάρχουν πια νέοι ( οι ηλικίες των 20 και 30 δεν επιστρέφουν στον τόπο τους μετά τις σπουδές, και γιατί να επιστρέψουν άλλωστε;;;)

Δεν υπάρχουν χώροι κατάλληλοι για παιδιά.

Δεν υπάρχει δυνατότητα ανάδειξης ταλέντων.

Δεν υπάρχουν events.

Δεν υπάρχει διασκέδαση.

Δεν υπάρχουν υποδομές.

Είμαστε ο μόνος Νομός της Ελλάδος όπου έχουμε υγρό στοιχείο και δεν το έχουμε αξιοποιήσει ( πχ θα μπορούσε να γίνει πεζόδρομος με καφετέριες, τσιπουραδικα και ταβερνάκια) αντί αυτού έχουμε ένα πεζόδρομο με 5 καφετέριες μέσα σε ένα σκοτεινό στενό.

Η πόλη θα μπορούσε να γίνει eco friendly, με ποδηλατοδρόμους και να καταργηθούν όσο περισσότερο γίνετε τα αυτοκίνητα.

Και πολλά ακόμη…

Όλα αυτά βέβαια δεν γίνονται από την μια μέρα στην άλλη…αλλά μπορούν σιγά σιγά να ξεκινήσει η τοπική κυβέρνηση με ένα την φορά…από το πιο “ασήμαντο” και εύκολο όπως να επισκευαστούν οι παιδικές χαρές και μετά με το επόμενο λιγο πιο σημαντικό …

Θα μου πείτε…χωρίς χρήματα και κονδύλια πως θα γίνουν όλα αυτά;;;

Για αυτό, η αλήθεια είναι δεν έχω απάντηση διότι δεν ξέρω πως λειτουργεί όλο αυτό το σύστημα, αλλά θέλω να πιστεύω ότι όπου υπάρχει θέληση κάτι μπορεί να γίνει…κάπως μπορεί να το τρέξουν οι υπεύθυνοι….

Σίγουρα έχουν γίνει πολλά έργα σε αυτά τα χρόνια που πέρασαν ( όπως το μουσείο την Μηλιάς, οι αγωγοί για φυσικό αέριο και άλλα…). Μην είμαστε και αχάριστοι…αλλά έχουμε μέλλον μπροστά μας ακόμη εάν θέλουμε να πούμε πως η πόλη μας βρίσκεται σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο.

Θέλω να παραμείνει αγνός ο τόπος μας για τα παιδιά της επόμενης γενιάς αλλά θέλω να υπάρχει και μέλλον για αυτα και βέβαια να αναδειχτούν και οι ομορφιές μας.

Οπότε το 2023 ας μας βρει ενωμένους, ας μας βρει να προσφέρουμε ΝΑΙ και εθελοντικά ( τι πιο όμορφο από τον εθελοντισμό για κάτι που αγαπάς),να συνεισφέρουμε όπου μπορούμε ο καθένας με τις γνώσεις του, ας μας βρει να απαιτούμε και να μην μένουμε απαθείς με σταυρωμένα χέρια!

Να γκρινιάζουμε λιγότερο και να προσπαθούμε περισσότερα με πράξεις!

Αν δεν νοιαστουμε εμείς, οι κάτοικοι των Γρεβενών, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν θα νοιαστει κάνεις…ειδικά η τοπική διοίκηση….το νιώθουμε στο πετσί μας εδώ και πολλά…πάρα πολλά χρόνια….

ΞΥΠΝΗΣΕΤΕ και ΚΑΝΤΕ ΘΌΡΥΒΟ !!!

Η επιστολή αυτή μου κίνησε το ενδιαφέρον, επειδή έδωσε μια εικόνα για τα Γρεβενά που είναι αρκετά κοντά στην πραγματικότητα, καθώς και μια πρόταση για αντίδραση στην πραγματικότητα αυτή. Για τον λόγο αυτό και απάντησα στην επιστολή αυτή (και η ιστοσελίδα είχε την καλοσύνη να δημοσιεύσει την απάντησή μου) ως εξής:

Η πόλη που μπορεί να μας ξανακερδίσει

Αξιότιμε κε. Εκδότα, καλησπέρα σας και Καλή Χρονιά!

Βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα την επιστολή ανώνυμης αναγνώστριάς σας που δημοσιεύσατε την Πρωτοχρονιά, με τίτλο «Η πόλη που μας διώχνει». Ενδιαφέρουσα, επειδή παρουσιάζει με κάποιες υπαρκτές πτυχές της ζωής στα Γρεβενά που δικαιολογημένα την στενοχωρούν. Μέσα όμως στην απαισιοδοξία της, βρίσκει και στοιχεία που δίνουν ελπίδα, θέτει ένα βασικό ζήτημα χρηματοδότησης με σκοπό την αξιοποίηση των φυσικών πόρων της περιοχής και προτείνει ως λύση την προσπάθεια των Γρεβενιωτών, ενωμένων για το καλό του τόπου τους. Πιο πριν κάνει και μια αξιόλογη παρατήρηση, ότι υπάρχουν πολλά φαινομενικά μικρά βήματα που μπορούν να γίνουν, τα οποία όμως θα βελτιώσουν τη ζωή μας.

Η επιστολή αυτή, επομένως, έχει παρατήρηση, συναίσθημα, συγκεκριμένα ζητήματα στα οποία παραδέχεται η επιστολογράφος ότι δεν έχει απάντηση, αλλά και προοπτική. Μια σύνθετη ματιά που συνήθως απουσιάζει από τον γραπτό και προφορικό λόγο στην πόλη μας, ο οποίος είναι είτε αμιγώς καταγγελτικός ή εντελώς απαισιόδοξος, είτε γενικόλογος. Γι’ αυτό και έχει κάνει μεγάλη εντύπωση στους αναγνώστες σας και συζητείται ίσως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο έχει δημοσιεύσει η ιστοσελίδα σας τις τελευταίες ημέρες. Για τους ίδιους λόγους μπαίνω στη διαδικασία να απαντήσω στην επιστολή αυτή, και παρακαλώ να δημοσιεύσετε την απάντησή μου.

Η παρατήρηση που στενοχωρεί περισσότερο τον αναγνώστη (και γνώστη, αν ζει στα Γρεβενά) είναι ότι η πόλη έχει καταντήσει πόλη δημοσίων υπαλλήλων και συνταξιούχων. Προφανώς η συντάκτρια της επιστολής δεν έχει πρόθεση να αδικήσει προσπάθειες που γίνονται στον ιδιωτικό τομέα και που φέρνουν φακές ή τυρί σε καταστήματα σε όλη την Ελλάδα, επειδή παραθέτει μια γενική εικόνα, η οποία ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Συναφής είναι και η παρατήρησή της ότι δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας, καθώς και ότι οι νέοι 20 και 30 ετών που φεύγουν από τα Γρεβενά δεν επιστρέφουν. Πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο, καθώς η γήρανση και η μείωση του πληθυσμού μειώνουν και την οικονομική δραστηριότητα, άρα και τα κίνητρα παραμονής στα μέρη μας, που οδηγούν σε μεγαλύτερη φυγή, μεγαλύτερη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας κ.ο.κ. Αντίστοιχα, δεν υπάρχει περιθώριο για ανάδειξη ταλέντων, όπως επισημαίνει η επιστολογράφος, καθώς τα ταλέντα αναδεικνύονται μόνο στο πλαίσιο μιας ζωντανής, ανταγωνιστικής αγοράς, όπου και μπορούν να ξεχωρίσουν.

Μικρά, καθημερινά ζητήματα, όπως η έλλειψη κατάλληλων χώρων για παιδιά και η έλλειψη διασκέδασης δεν διαφεύγουν της προσοχής της ανώνυμης συντάκτριας της επιστολής. Ούτε άλλα ζητήματα λειτουργικά της πόλης, το στήσιμό της γύρω από το αυτοκίνητο, ο τρόπος με τον οποίον έχει διαμορφωθεί το κέντρο της κ.λπ. Αυτά τα ζητήματα φαίνονται εκ πρώτης όψεως ασήμαντα, ωστόσο επηρεάζουν σημαντικά τη διάθεση να ζήσει κάποιος στα Γρεβενά και είναι από τους παράγοντες που ωθούν στη μετεγκατάσταση σε άλλες περιοχές, επομένως πολύ ορθά επισημαίνονται και αυτά από την επιστολογράφο.

Η συντάκτρια της επιστολής θα μπορούσε να σταματήσει εδώ και να μείνει με την ικανοποίηση ότι έδωσε μια καλή περιγραφή των Γρεβενών σήμερα. Όμως, προς τιμήν της, συνεχίζει, αναδεικνύοντας κάποια από τα πλεονεκτήματα του νομού μας. Πιο σημαντικό από αυτά, κατά την επιστολογράφο, είναι το νερό. Πράγματι, η αξιοποίηση του νερού θα μπορούσε να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα της ζωής στην πόλη. Ακόμη περισσότερο, όμως, το νερό μπορεί να αξιοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και για άρδευση. Και άλλα πλεονεκτήματα της περιοχής μας είναι πολύ σημαντικά. Η γεωγραφική της θέση στο κέντρο της Ελλάδας και η καλή οδική της σύνδεση με όλη τη Βόρειο Ελλάδα και, μετά την ολοκλήρωση του Ε-65, και με την υπόλοιπη χώρα, σημαίνει ότι κάθε προϊόν που παράγεται στα Γρεβενά μπορεί με σχετική ευκολία και με χαμηλό κόστος να μεταφερθεί σε κάθε άκρη της Ελλάδος. Το μοναδικό της υπέδαφος, το οποίο δίνει μοναδικές καλλιέργειες, η κτηνοτροφική παράδοση που οδηγεί στην παραγωγή προϊόντων εύγευστων αλλά και αγνών, όλα αυτά τα στοιχεία μπορούν να αξιοποιηθούν για να προκύψουν νέες επιχειρήσεις, νέες δουλειές, για να φέρουν τους νέους πίσω. Και, βέβαια, πολλές υποδομές των τελευταίων ετών, που αναγνωρίζει η επιστολογράφος, σημαίνουν ότι η όποια προσπάθεια για ανασυγκρότηση της πόλης και του νομού δεν θα ξεκινήσει από μηδενική βάση.

Η ανώνυμη επιστολογράφος επισημαίνει πολύ σωστά ότι όλα τα πλεονεκτήματα της πόλης και της περιοχής δεν μπορούν να αξιοποιηθούν εν μια νυκτί και ξαφνικά, σε μία ημέρα, τα Γρεβενά να αλλάξουν πρόσωπο. Προτρέπει, και πολύ σωστά, να ξεκινήσουμε με μικρές αλλαγές, οι οποίες θα έχουν ορατό αντίκτυπο στην καθημερινότητά μας. Η επισκευή των παιδικών χαρών που αναφέρεται ως ενδεικτικό παράδειγμα από την επιστολογράφο θα μοιράσει τόσα χαμόγελα σε παιδιά και γονείς που, όσο κι αν δεν θεωρείται κάποια σπουδαία καινοτομία ή δραματική αλλαγή, θα φέρει δυσανάλογα μεγάλη αισιοδοξία. Αλλά και όλοι οι άλλοι φυσικοί και ανθρώπινοι πόροι μπορούν να αξιοποιηθούν, ώστε η κατάσταση να ανατραπεί και σε λίγα χρόνια τα Γρεβενά να γίνουν η πόλη που μπορεί να μας ξανακερδίσει.

Το ερώτημα που θέτει η συντάκτρια της επιστολής είναι: με ποια χρήματα θα γίνουν αυτές οι αλλαγές; Η απάντηση είναι απλή: τα χρήματα προέρχονται είτε από κρατικούς πόρους, είτε από ιδιωτικές επενδύσεις. Η αξιοποίηση των κρατικών (και ενωσιακών πόρων) είναι δουλειά περισσότερο κυβερνητική. Αλλά η προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων μπορεί να γίνει από ανθρώπους με ιδέες και μεράκι, που μπορούν να αποδείξουν ότι μια επένδυση στην περιοχή θα είναι κερδοφόρα. Τα πλεονεκτήματα που έχει ο τόπος μας δεν έχουν αναδειχθεί, δεν είναι γνωστά, ώστε να προσελκύσουν επενδύσεις. Και οι άνθρωποι του τόπου μας, καταπονημένοι και απογοητευμένοι, δεν έχουν πείσει τους εαυτούς τους (πλην εξαιρέσεων) ότι μπορούν να αξιοποιήσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου και να κερδίσουν οικονομικά. Ίσως-ίσως κανείς δεν έχει μπει στη διαδικασία να αναλύσει ποιες ακριβώς επενδύσεις αντιστοιχούν στα πλεονεκτήματα της περιοχής, πώς θα καταστεί ελκυστική τουριστικά, πώς θα αξιοποιήσει τις ιδιαίτερες καλλιέργειές της (τα μανιτάρια της περιοχής είναι ξακουστά - πιστεύουμε ότι έχουμε αξιοποιήσει όσο πρέπει τη φήμη τους;), πώς θα οδηγηθεί ακόμη και σε βιομηχανική παραγωγή ή, τουλάχιστον, παραγωγή ενέργειας που θα φέρει έσοδα και δουλειές για τον τόπο. Η επιστολή που δημοσιεύσατε πρωτοχρονιάτικα ίσως να είναι και η ιδανική αφορμή για να ξεκινήσει ένας τέτοιος διάλογος.

Και, φυσικά, η προτροπή της επιστολογράφου να αναλάβουμε οι ίδιοι τις τύχες μας, είναι η καλύτερη κατάληξη και το δυνατότερο μήνυμα που θα μπορούσε να προσφέρει για την καινούργια χρονιά. Μακάρι η πρόσκλησή της να εισακουσθεί. Καιρός είναι να συνειδητοποιήσουμε τι μπορούμε να κάνουμε και να το σχεδιάσουμε.

Κάθε ευτυχία για το 2023 και κάθε επιτυχία και χαρά για τις Γρεβενιώτισσες και τους Γρεβενιώτες και, ειδικά, για τους αναγνώστες σας! 

Με εκτίμηση,

Αθανάσιος Τσιούρας

 

Η μαγική εικόνα δίνει τη θέση της στην πραγματικότητα - και στις προοπτικές

Κλείνει ο χρόνος στα Γρεβενά. Σήμερα η κίνηση στην πόλη, μετά τις 11 το πρωί, ήταν πολύ περισσότερο από έντονη: δεν υπήρχε σημείο να σταθεί ή να καθίσει κάποιος. Η φιλαρμονική (του Ορφέα) έπαιζε τα κάλαντα - παιδιά που έπαιζαν υπέροχη μουσική και ήταν χάρμα ιδέσθαι και ακούειν. Ένας επισκέπτης θα σχημάτιζε την επιφανειακή εντύπωση μιας πόλης που ακμάζει.

Όμως ο πιο προσεκτικός παρατηρητής θα έβλεπε ότι πάρα πολλά καταστήματα πέριξ της Πλατείας Αιμιλιανού και ακόμη περισσότερα πιο πέρα έχουν την ένδειξη «Ενοικιάζεται». Ο τζίρος σε όλα τα επαγγέλματα στα Γρεβενά βαίνει μειούμενος. Και αυτή η μείωση βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τον κόσμο που φεύγει και δεν γυρίζει. Χαρακτηριστικό είναι ότι κάποια από τα καλύτερα μυαλά της περιοχής, οι καλύτεροι μαθητές που γίνονται φοιτητές και φεύγουν από τα Γρεβενά για να σπουδάσουν σε άλλες πόλεις, δεν έχουν οικονομικό κίνητρο για να επιστρέψουν μετά το πέρας των σπουδών τους και ο φαύλος κύκλος απλώς συνεχίζει. Και αύριο, που θα φύγουν οι επισκέπτες, τα Γρεβενά θα επανέλθουν στη συνηθισμένη τους κατάσταση, με μικρή κίνηση και ακόμη μικρότερη αισιοδοξία.

Όλα τα Γρεβενά; Είναι όλοι οι Γρεβενιώτες παρατημένοι, προσμένοντας ίσως κάποιο θάμα; Όχι. Υπάρχουν φωτεινά παραδείγματα επιχειρήσεων που αναπτύσσονται. Στην κτηνοτροφία, κάποιοι συμπολίτες μας τροφοδοτούν τις μεγάλες αλυσίδες των αντίστοιχων εταιρειών, στη γεωργία, φακές Γρεβενών βρίσκονται στα ράφια γνωστής αλυσίδας σούπερ μάρκετ σε όλη την Ελλάδα. Τι κάνει τους επιχειρηματίες αυτούς να ξεχωρίζουν; Η έμφαση στην ποιότητα της δουλειάς τους και στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής: στο έδαφος, στις καλλιέργειες που μπορούν να είναι μοναδικές, ενώ η οδική σύνδεση με όλη τη Βόρειο Ελλάδα διευκολύνει τις προσπάθειές τους.

Εάν οι επιτυχημένοι αυτοί επιχειρηματίες είναι 10 (ο αριθμός τυχαίος), μπορούν εύκολα να γίνουν 100 ή 500 από άλλους, που θα ακολουθήσουν το παράδειγμά τους, χωρίς τα κομμάτια της πίτας που μοιράζεται να μειωθούν - υπάρχουν πελώρια περιθώρια για αύξηση της πίτας. Ενδεικτικά: σε μια εποχή όπου το συνθετικό κρέας ή το κρέας από ζώα που τρέφονται με τυποποιημένες ζωοτροφές κυριαρχεί, η ανάγκη για νησίδες ποιότητας στην κτηνοτροφία αναδεικνύεται. Η κτηνοτροφική παράδοση των Γρεβενών τα καθιστούν μια προφανή επιλογή για να προσφέρει κρέατα ποιοτικά, αυτά που θα προσελκύσουν τα γκουρμέ εστιατόρια, αλλά και τους γονείς που προσέχουν τι δίνουν στα παιδιά τους.

Το 2022 φεύγει με αχτίδες ελπίδας. Μακάρι το 2023 να μας φωτίσει και να δούμε τα επιτυχημένα παραδείγματα. Μακάρι το 2023 να αντιστρέψουμε την εικόνα των κλειστών μαγαζιών και να πιστέψουμε στην εικόνα των πρωτοπόρων Γρεβενιωτών, να πιστέψουμε ότι μπορούμε να καμαρώνουμε για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας. Έχουμε τα παραδείγματα, ας δούμε πόσο μπορούμε να τα μιμηθούμε και να κερδίσουμε από αυτά.

Χριστούγεννα στα Γρεβενά

Όσοι εργάζονται στις μεγάλες πόλεις βρίσκουν στην επαρχία την καταφυγή τους κατά τις γιορτές. Για κάποιους είναι ζήτημα ποικιλίας, άλλοι έχουν ως κίνητρο την περιέργεια, άλλοι θέλουν να γνωρίσουν πτυχές της Ελλάδας που τους ήσαν άγνωστες. Όμως για εμάς που είμαστε από την επαρχία, η επιστροφή στην πατρίδα με κάθε ευκαιρία, και όχι μόνο με τις γιορτές, είναι επαφή με τον εαυτό μας, είναι ταξίδι αυτογνωσίας, είναι υπενθύμιση του είναι μας και ανακάλυψη, μερικές φορές αναπάντεχη, πτυχών του εαυτού μας που είχαμε αφήσει να ταφούν κάτω από την καθημερινότητα της πόλης. Βλέπουμε τους ανθρώπους μας, με τους οποίους μεγαλώσαμε πριν η ανάγκη για βιοπορισμό να μας απομακρύνει από τον τόπο μας. Και αν έχουμε και τους γονείς μας, η επίσκεψη στο χωριό, όσο συχνή και αν είναι, κάθε φορά λαμβάνει το χαρακτήρα προσκυνήματος.

 

Ειδικά στις γιορτές όμως, με τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα, ερχόμαστε με τρόπο πιο άμεσο στον χαρακτήρα της ζωής που ζήσαμε μικροί και που κάποτε μας φαινόταν αυτονόητη. Στα Γρεβενά, στους Μαυραναίους που είναι ο τόπος της καταγωγής μου, τα κάλαντα τα ξημερώματα της παραμονής, η Εκκλησία νωρίς το πρωί των Χριστουγέννων, και στη συνέχεια οι χοιρινές τηγανιές και οι τσιγαρίδες, συνοδευόμενες από τσίπουρο παραγωγής δικής μας. 

 

Ας σταθούμε λίγο στις τσιγαρίδες, επειδή φωτίζουν ένα τρόπο ζωής που έχει χαθεί. Κάποιοι τον νοσταλγούν, ως πιο αγνό και ηθικό, στην πραγματικότητα όμως προβάλλουν επιλεκτικές αναμνήσεις και ξεχνούν την ανάγκη που οδήγησε την κάθε οικογένεια να έχει ένα γουρούνι, να το εκτρέφει και να το σφάζει τα Χριστούγεννα, ώστε μετά να έχει όλο το χρόνο κρέας από αυτό, το ένα ζώο. Την έλλειψη μέσων συντήρησης του κρέατος, που αναπλήρωνε το λίπος. Την ένδεια, την έλλειψη εναλλακτικής στη διατροφή: κρέας μία φορά την εβδομάδα, και όχι όλες τις εβδομάδες του έτους, από αυτό, το ένα σφάγιο. Ο θαυμασμός για την πρακτικότητα σε συνδυασμό με τη στενοχώρια για την ένδεια.

 

Πήγαμε, σήμερα, στα ξαδέρφια μου, που έκαναν τις τσιγαρίδες, φάγαμε μεζέδες, ήπιαμε τσίπουρο και, στο τέλος, δοκιμάσαμε τις τσιγαρίδες αφού βγήκαν από το καζάνι. Στιγμές οικογενειακής ευτυχίας. Και στην πόλη των Γρεβενών κυκλοφορεί κόσμος (πολλά κάλαντα χθες), βλέπουμε τη χαρά, το κέφι, χαρήκαμε και τη ρεμπέτικη κομπανία στην Πλατεία Αιμιλιανού. Οι γιορτές είναι και ευκαιρία να ξεχάσουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τόπος, που διώχνει τα παιδιά του στην εσωτερική και την εξωτερική μετανάστευση, ενώ έχει δυνατότητες για απίστευτη παραγωγή πλούτου. Τα Γρεβενά με τη γεωγραφική τους θέση, που ενισχύεται με την Εγνατία οδό και με την υπό κατασκευή Ε-65. Με τα μανιτάρια, που τα ξέρει όλη η Ελλάδα. Με τα υπέροχα κρέατα και τυριά. Με τα θαυμάσια μέρη για κάθε επισκέπτη: τη Βασιλίτσα, τη Βάλια Κάλντα. Με τους σπάνιους αρχαιολογικούς χώρους, που συγκεντρώνουν τεράστιο επιστημονικό ενδιαφέρον. 

Αυτά είναι τα Γρεβενά που βλέπω όλες τις άλλες μέρες του χρόνου. Τον τόπο των ευκαιριών, αλλά και του τεράστιου φυσικού και ανθρώπινου αποθέματος, που όμως πασχίζει να κρατηθεί πάνω από το νερό και να αναπνέει, ενώ θα μπορούσε να είναι πρωτοπόρος. Η αισιοδοξία των Χριστουγέννων, η χαρωπή ατμόσφαιρα, αντιστρέφει το ερώτημα: αυτές τις μέρες αντί να ρωτήσουμε «γιατί δεν τα έχουμε καταφέρει ως τώρα;», ρωτάμε «γιατί να μην τα καταφέρουμε από εδώ και πέρα». Αλήθεια: γιατί όχι;