Χριστούγεννα στα Γρεβενά

Όσοι εργάζονται στις μεγάλες πόλεις βρίσκουν στην επαρχία την καταφυγή τους κατά τις γιορτές. Για κάποιους είναι ζήτημα ποικιλίας, άλλοι έχουν ως κίνητρο την περιέργεια, άλλοι θέλουν να γνωρίσουν πτυχές της Ελλάδας που τους ήσαν άγνωστες. Όμως για εμάς που είμαστε από την επαρχία, η επιστροφή στην πατρίδα με κάθε ευκαιρία, και όχι μόνο με τις γιορτές, είναι επαφή με τον εαυτό μας, είναι ταξίδι αυτογνωσίας, είναι υπενθύμιση του είναι μας και ανακάλυψη, μερικές φορές αναπάντεχη, πτυχών του εαυτού μας που είχαμε αφήσει να ταφούν κάτω από την καθημερινότητα της πόλης. Βλέπουμε τους ανθρώπους μας, με τους οποίους μεγαλώσαμε πριν η ανάγκη για βιοπορισμό να μας απομακρύνει από τον τόπο μας. Και αν έχουμε και τους γονείς μας, η επίσκεψη στο χωριό, όσο συχνή και αν είναι, κάθε φορά λαμβάνει το χαρακτήρα προσκυνήματος.

 

Ειδικά στις γιορτές όμως, με τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα, ερχόμαστε με τρόπο πιο άμεσο στον χαρακτήρα της ζωής που ζήσαμε μικροί και που κάποτε μας φαινόταν αυτονόητη. Στα Γρεβενά, στους Μαυραναίους που είναι ο τόπος της καταγωγής μου, τα κάλαντα τα ξημερώματα της παραμονής, η Εκκλησία νωρίς το πρωί των Χριστουγέννων, και στη συνέχεια οι χοιρινές τηγανιές και οι τσιγαρίδες, συνοδευόμενες από τσίπουρο παραγωγής δικής μας. 

 

Ας σταθούμε λίγο στις τσιγαρίδες, επειδή φωτίζουν ένα τρόπο ζωής που έχει χαθεί. Κάποιοι τον νοσταλγούν, ως πιο αγνό και ηθικό, στην πραγματικότητα όμως προβάλλουν επιλεκτικές αναμνήσεις και ξεχνούν την ανάγκη που οδήγησε την κάθε οικογένεια να έχει ένα γουρούνι, να το εκτρέφει και να το σφάζει τα Χριστούγεννα, ώστε μετά να έχει όλο το χρόνο κρέας από αυτό, το ένα ζώο. Την έλλειψη μέσων συντήρησης του κρέατος, που αναπλήρωνε το λίπος. Την ένδεια, την έλλειψη εναλλακτικής στη διατροφή: κρέας μία φορά την εβδομάδα, και όχι όλες τις εβδομάδες του έτους, από αυτό, το ένα σφάγιο. Ο θαυμασμός για την πρακτικότητα σε συνδυασμό με τη στενοχώρια για την ένδεια.

 

Πήγαμε, σήμερα, στα ξαδέρφια μου, που έκαναν τις τσιγαρίδες, φάγαμε μεζέδες, ήπιαμε τσίπουρο και, στο τέλος, δοκιμάσαμε τις τσιγαρίδες αφού βγήκαν από το καζάνι. Στιγμές οικογενειακής ευτυχίας. Και στην πόλη των Γρεβενών κυκλοφορεί κόσμος (πολλά κάλαντα χθες), βλέπουμε τη χαρά, το κέφι, χαρήκαμε και τη ρεμπέτικη κομπανία στην Πλατεία Αιμιλιανού. Οι γιορτές είναι και ευκαιρία να ξεχάσουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τόπος, που διώχνει τα παιδιά του στην εσωτερική και την εξωτερική μετανάστευση, ενώ έχει δυνατότητες για απίστευτη παραγωγή πλούτου. Τα Γρεβενά με τη γεωγραφική τους θέση, που ενισχύεται με την Εγνατία οδό και με την υπό κατασκευή Ε-65. Με τα μανιτάρια, που τα ξέρει όλη η Ελλάδα. Με τα υπέροχα κρέατα και τυριά. Με τα θαυμάσια μέρη για κάθε επισκέπτη: τη Βασιλίτσα, τη Βάλια Κάλντα. Με τους σπάνιους αρχαιολογικούς χώρους, που συγκεντρώνουν τεράστιο επιστημονικό ενδιαφέρον. 

Αυτά είναι τα Γρεβενά που βλέπω όλες τις άλλες μέρες του χρόνου. Τον τόπο των ευκαιριών, αλλά και του τεράστιου φυσικού και ανθρώπινου αποθέματος, που όμως πασχίζει να κρατηθεί πάνω από το νερό και να αναπνέει, ενώ θα μπορούσε να είναι πρωτοπόρος. Η αισιοδοξία των Χριστουγέννων, η χαρωπή ατμόσφαιρα, αντιστρέφει το ερώτημα: αυτές τις μέρες αντί να ρωτήσουμε «γιατί δεν τα έχουμε καταφέρει ως τώρα;», ρωτάμε «γιατί να μην τα καταφέρουμε από εδώ και πέρα». Αλήθεια: γιατί όχι;